HESAP MAKİNESİ

VISUAL STUDIO C# HESAP MAKİNESİ

Üniversiteye kaydımı yaptırmak için üniversitemizin muhasebe bölümüne gittiğimde masaların üzerinde bırakın bilgisayarları, hesap makinesinin bile olmadığını görünce şok şaşırmıştım. Azerbaycan Teknik Üniversitesi'nden bahsediyorum. Oradaki çalışanlar koca koca abaküslerle çok rahat bir şekilde işlem yapabiliyorlardı. 

Mesele hesap makinesi yapımı olunca aklıma hep o kare gelir. Neyse ki bizler hesap makinemizi kendimiz yapacağız. Başlayalım mı?

Bu bölümde neler öğreneceğiz?

1. Windows form uygulaması başlatılması 
2. form tasarımı 
3. Kontrollerin forma eklenmesi
4. Program ikonu ekleme
5. Event Handler (Olay İşleyici ) Metodlar
6. Hata işleme mekanizması
7. Textbox, Label ve buton kontrollerinin kullanımı 
8. Programın derlenmesi 
9. kurulum kiti oluşturma 

İnsanlar eskiden hesap makinesi yerine Abaküsleri kullanırmış. İlk mekanik hesap makinesi 1642 yılında Blaise Pascal tarafından yapılmış. Pascalın babası zavallı bir vergi memuruymuş ve bu yüzden işini kolaylaştırıcı bir yöntem bulunmuş. 

Masaüstü elektronik hesap makinelerine gelince onların üretilmesi 1960 lı yıllara dayanmaktadır.

Günümüzde her işletim sistemi standart olarak hesap makinesi uygulamasını da barındırırlar. Bizler de bu yazımızla birlikte basit 4 işlem yapan bir hesap makinesi uygulaması yapacağız. 

Arayüz Tasarımı

Arayüz kullanıcıların programla etkileşim kurdukları yerdir. Bu yüzden arayüz tasarımı önemlidir. Programınızın arayüzü kullanışlı olmalıdır. Renk uyumu, kontrollerin yerleri, birbirlerine göre konumları, işlevsellikleri son derece önemli olmaktadır. 

Gerekli Olan Kontroller

1. 2 tanesi kullanıcıdan sayı istemek, 1 tanesi ise sonucu göstermek için 3 adet label (etiket).
2. Kullanıcının sayıları girmesi için 2 adet textbox (metin kutusu).
3. Yapılacak olan işlemi seçtirmek için 4 adet Button (Düğme).

Yemek tarifi gibi oldu ama varsın olsun. Biz işimize koyulalım. 

Arayüz Kontrollerinin Özelliklerinin Belirlenmesi

Şimdi yeni bir proje oluşturalım. Proje türü olarak da Windows Form Applicationu seçelim.

Toolbox penceresinden 2 adet textbox , 4 adet button ve 3 adet label kontrolünü formumuza ekleyelim. 

Yani yukarıdaki gibi olacak. 

Form Özellikleri hakkında 

Form için bir ikon seçelim. Burada seçeceğimiz resmin uzantısının .ico olması önemlidir. .ico uzantılı dosyalar için http://www.iconfinder.com adresinden ücretsiz resim indirebilirsiniz.

Resmi indirdiğinizi varsayarak devam ediyorum. Şimdi formun özelliklerinden icon özelliğine gelerek bilgisayarınıza indirdiğiniz .ico dosyasını seçmeniz gerekiyor. seçtiyseniz iconunuzun değiştiğini göreceksiniz. 

Şimdi de FormBorderStyle özelliğine gelerek FixedSingle (Sabit Tekil Kenarlık) özelliğini seçiniz. Bu özellik kullanıcıların formun boyutunu değiştirmelerini engeller.

Formun text özelliğini de 'Hesap makinesi' olarak değiştiriniz.

Textbox (Metin kutusu) Özellikleri 

Metin kutularından birincisinin name özelliğini 'txtSayi1', ikincisini ise 'txtSayi2' olarak değiştiriniz. 

Font özelliğini açarak Size özelliğini ise 14 olarak ayarlayabilirsiniz. 

Label (Etiket) Özelliği 

Labellerin 'Name' özelliklerini 'lblBirinciSayi',lblIkinciSayi' , 'lblSonuc' olarak değiştirebilirsiniz. 

Yine bu labellerin Font Sizelerini de Textboxtaki gibi değiştirebilirsiniz. 

Button (Düğme) Kontrollerinin Özellikleri

Button kontrollerinin özelliklerini de amaçlarına uygun olarak değiştiriniz. Örneğin artı simgesinin bulunduğu Buttonun 'name' özelliğine giderek 'btnArti' yazabilirsiniz. Bu tanımlamalar bizim işimizi birazdan yapacağımız kod bölümünde oldukça kolaylaştıracaktır. Aksi takdirde yanlışlıkla Artı işlemi yerine çarpma yaptırabiliriz. 

Gelelim şimdi de kod yazımına.

KOD YAZMA İŞLEMİ

Görsel programlarda genel olarak iki aşamadan oluşurlar. Bunlardan biri tasarım kısmı, diğeri ise kod kısmıdır. 

Toplama İşlemi

Toplama işaretinin bulunduğu butona çift tıklayınız. Studio sizi tıkladığınız butonun tıklama anında yapılacak işlemleri kodlamanız için ilgili klik olayına götirecektir. Artık kodlarımızı yazabiliriz. 

İşlemi yaptırmak için textboxlardan gelen sayıları okuyup bir değişkene atamamız ve bunlarla işlem yapmamız lazım. bunun için şu kod bloğunu kullanalım. 

           int sayi1 = int.Parse(txtSayi1.Text); // Textboxtan gelen değer metin (string) olduğundan bunu sayıya çeviriyoruz. Yani integere.

            int sayi2 = int.Parse(txtSayi2.Text);// Yukarıdaki işlemin aynısını yaptık.

            lblSonuc.Text = (sayi1 + sayi2).ToString(); // İki sayıyı da topladık ve lblSonuc labeline yazdırdık. Ama int değeri metin olarak yazdıramayacağımızdan metne çevirdik.

Çıkarma, Çarpma, Bölme İşlemleri

Algoritmamız aynı. Bu işlemlerinde Click olaylarının altına aynı kodları yapıltırıp sadece aradaki + operatörlerini değiştirmemiz yeterli olacaktır. 

Artık programımızı test etme zamanı bakalım doğru çalışıyor mu?

Programın Kullanışlılığını Artırma 

Programımız bu haliyle iki tam sayı arasında dört işlemi sorunsuz bir biçimde yapabiliyor. Ama kullanıcılar için birkaç iyileştirme yapabiliriz. Örneğin; TAB tuşuyla kullanmak isteyen kullanıcılar için programımızda TAB sıralamasını ayarlayabiliriz. Ayrıca textbox alanlarına yeni değer girilmek istendiği zaman eskilerini temizleyebiliriz. 

TAB İle Kontrollerin Seçilmesi 

Programları TAB ile kullanmak kolaylık sağlamaktadır. 

Program başlatıldığında index numarası küçük olan kontrol seçili olarak gelir. Bunu için kontrollerin index numaralarını gitmesini istediğimiz sıralamaya göre küçükten büyüğe doğru vermeliyiz. 

Bunun için Form kutusu seçili durumda iken view menüsü altında bulunan Tab order menüsünü seçelim. 

Tab Order Seçildiğinde Form alanımız üzerinde bulunan kontrollerin index numaraları belirir. Artık istediğimiz sıraya göre istediğimiz kontrolleri sırasıyla tıklayarak index numaralarını otomatik olarak verdirebiliriz. 

Diğer yol ise indexini değiştirmek istediğimiz kontrolün üzerinde sağ klik yaptıktan sonra özellikler penceresinde bulunan TabIndexi değiştirmektir. Bu biraz daha zahmetli bir yoldur.

Yeni Veri Girişinde Sonucun Silinmesi

Textboxların üzerinde çift tıkladığımızda Studio bizi Text Changed olayına götürür. Yani text değiştiğinde yapılmasını istediği eylemleri yazacağımız alana. Üstte bulunan Textboxun üzerinde çift tıklayarak Text_changed olayına gidelim. 

Sadece bir satırlık şu kodu yazıyorum.

            lblSonuc.Text = "";

Şimdi test edebilirsiniz. Eğer sonucu labela değil de bir textbox a yazdırıyor olsaydık o zaman Clear metodunu da kullanabilirdik. 

Yeni Sayı Girişi İçin Textboxun Otomatik Seçilmesi

İki sayıyı da girdikten sonra işlemi de seçtiğimizde sonuç görünüyor. Ama bir de txtSayi1 textboxu otomatik seçili olsa ne iyi olurdu değil mi? O zaman şimdi de onu yazalım. btnArti butonunun üzerinde çift tıklayalım. O scooplar içerisinde bulunan işlemlerin sonuna şunu yazalım. 

                  txtSayi1.Focus();

Artık işlem tamam. Aynı işlemi diğer butonlar için de tekrarlayabilirsiniz. 

Hata İşleme

Program geliştirirken kullanıcıların programımızı bizim kadar bilmediklerini göz önünde bulundurarak geliştirmemiz gerekir. Programda hatalı girişi önlemek ve ya sadece bizim izin verdiğimiz karakterlerin girişine izin vermek bu yöntemlerden bir kaçı.

Bir de Try-Catch denilen bir olay var ki bunun gibi hata durumlarında bizim imdadımıza yetişmektedir. Try (Dene) Catch (Yakala) kod blokları kullanılarak hata alınması durumunda kullanıcı bilgilendirilebilir. Try kısmına çalıştırmak istediğimiz program kodu, catch kısmına da kullanıcıya vermek istediğimiz mesaj yazılır.

Örneğin; Toplama işlemini try-catch blokları içerisine yazalım.
  

          try
            {
                int sayi1 = int.Parse(txtSayi1.Text);
                int sayi2 = int.Parse(txtSayi2.Text);
                lblSonuc.Text = (sayi1 + sayi2).ToString();
            }
            catch (Exception)
            {

                MessageBox.Show("Hatalı veri girişi yaptınız. Lütfen kontrol ediniz.");
            }
 
            txtSayi1.Focus();

Aynı işlemi diğer işlemler için de siz deneyiniz.
Programı test ediniz.

Program İçin Kurulum Kiti Oluşturma

Programımız basit oldu belki ama kendimizi geliştirdikçe daha güzel programlar yazabileceğiz. Dolayısıyla bu bilgisayarların kullanıcıların bilgisayarlarına kurulabilmesi için de kurulum kiti oluşturmamız gerekmektedir. Visual Studio ile bu işi kolayca yapabiliyoruz. Bunun için Project->Properties yolunu izleyebilirsiniz. 

Karşımıza yukarıdaki gibi bir ekran çıkıyor. Burada bir icon seçtikten sonra Assembly Information butonuna tıklıyoruz.

Bu alanda da istediğimiz yerleri doldurarak OK tuşuna basıyoruz.

Son olarak da Publish sekmesinden publish now tuşuna basarak exe dosyasını oluşturuyoruz. exe dosyası oluştuğunda program klasörü kendisi otomatik olarak açacaktır.

Bilgisayarınıza programı kurup çalıştırınız.

Bu dersimiz de bu kadar Allah'a emanet olun!

Bilgisayar Mühendisi - Ömer Kenç